Autor: Slobodan G. Marković
Strana: 253
► Ostali detalji

Dimitrije Mitrinović (1887–1953), jedan od ideologa Mlade Bosne, živeo je od 1914. do smrti u Britaniji gde je formirao svoje prve krugove pristalica. U Londonu je postao kolumnista avangardnog časopisa Nju ejdž (1920–1921), a zatim vodio Adlerovo društvo Velike Britanije (1927–1932). Kada je bio prinuđen da rasformira ovo društvo inicirao je pokret pod nazivom Nova Britanija (1932–1934) koji je, na vrhuncu, okupljao možda i preko 30.000 pristalica. Odlučno je zaustavio njegovo širenje i ostao je sa 30 do 40 najposvećenijih pristalica koji su u njemu videli potencijalnog reformatora čovečanstva, nekoga ko će moći da im pomogne da kulturno preobraze svet. Uz ovaj uži krug, imao je i širi krug saradnika koji je uključivao istaknute britanske novinare i intelektualce, pa čak i jednog nobelovca. Među njegovim sledbenicima i saradnicima bili su i otac Nikolaj Velimirović, pisac Stiven Grejem, glasnik pokreta Nju ejdž Alan Vots, helenista Miloš N. Đurić, pionir gradskog planiranja Ser Patrik Gedis i nobelovac Frederik Sodi. Njegov uži i širi krug saradnika bavio se pitanjima kulturnog preobažaja čovečanstva, prevazilaženja društvenih ekstrema i stvaranjem ujedinjene Evrope i ujedinjenog sveta.


Šta je to o svetu i čoveku spoznao ili naslućivao Mitrinović? Šta je navelo istaknute Britance da se povežu s njim i budu godinama pod njegovim snažnim uticajem? Međunarodni skup o Mitrinoviću i njegovoj ostavštini održan je u Beogradu maja 2021. Bila je to prilika da se predstave noviji nalazi istraživanja ovog delatnika i mislioca. Odlučeno je da se krene s pripremom zbornika koji će predstaviti novije pravce istraživanja. U skladu s tim, Slobodan G. Marković priredio je zbornik na engleskom jeziku pod naslovom Jedan od reformatora čovečanstva. Dimitrije Mitrinović između kulturnog utopizma i socijalnog aktivizma.

Posle predgovora Vesne Goldsvorti i Srđana Šapera autori iz četiri zemlje prikazali su svoje rezultate istraživanja Mitrinovića, a među njima su: Endru Rigbi, Lujza Paserini, Gvido van Hengel, Martin Levi, Zoran Milutinović, Aleksandar Palavestra, Nemanja Radulović, Dragana Mihailović i Slobodan G. Marković. Radovi, u likovno bogato opremljenom zborniku, predstavljaju doprinos razumevanju nastanka koncepata Dimitrija Mitrinovića, kao i evropskih intelektualnih okvira u kojima je delovao. Svako novo istraživanje u poslednjim decenijama otkrivalo je Mitrinovića u sve širim krugovima intelektualnog stvaralaštva Evrope i sveta. On je sarađivao s Vasilijem Kandinskim, Frederikom van Ejdenom, Alfredom Adlerom, pripadnicima Fabijevskog pokreta, ali i s brojnim intelektualcima iz Indije i Kine. Pokazao se kao neodvojivi deo jednog pravca evropske intelektualne tradicije koji je u međuratnom periodu intenzivno radio na odgovorima na slična pitanja koja su postavili on i njegovi saradnici.

Radovi u zborniku pružaju uvid u ključne nalaze do kojih su stručnjaci koji su se bavili njegovim delom došli do sada. On otkriva izuzetno bogat svet ideja, ljudi i kulturnih okvira Evrope i sveta u kojima se kretao Dimitrije Mitrinović. Ovaj učesnik u evropskim intelektualnim tokovima prikazan je kao jedna od najzagonetnijih, ali i najzanimljivijih ličnosti XX veka poteklih iz srpskog/jugoslovenskog kultunog miljea.