Autor: Branislav Strugar
Strana: 368
► Ostali detalji

Uvod

Beograd je u svakom pogledu raskršće. Ono raskršće na kome se svetovi dele, susreću i spajaju. Beograd je, otkad zna za sebe, prostor žudnje severa i juga, istoka i zapada. Hoće ga Kleti. Hoće ga imperijalni Rim. Hoće ga justinijanska i komninska Vizantija. Hoće Beograd i Goti i Huni. Hoće ga i Avari. Privlači Slovene čija je srž srpska. Za Beogradom žude Ugri, žude Bugari, Srpski kralj Dragutin dobija Beograd u miraz od Ugara 1284. Više od trideset godina Beograd je srpski. Milutin ga gubi 1319, despot Stefan Lazarević ga preuzima 1404, da bi ga sredio i građevinski uzdigao do srednjovekovnog uzora tadašnje Evrope. No, posle 1427, nakon smrti Despotove, Beograd opet hoće Ugri, ali i Osmanlije Mehmeda Osvajača i Sulejmana Veličanstvenog. Svi, od loma do boljih izgleda, od doba do doba, ka Beogradu strasno teće i svi, kada god se domogu, očajnički ga brane od nekog drugog: Kelti od Rimljana, Rimljani od svakovrsnih varvara, Vizantinci od Huna, Avara i Slovena, Sloveni od Ugara, a ovi od Turaka, pa Turci od Austrijanaca i Srba, da bi taj grad čudesne raskrsničke sudbine, na kraju pripao Srbima.

Ležeći idealno na mresnom ušću Save u Dunav, Beograd izrasta na granici dva sveta: na kolebljivoj, pomerajućoj liniji dodira civilizacije i varvarstva, na liniji razgraničenja strasti i svesti o značaju održanja na toj drhtavoj liniji razgraničenja koa izglednoj prilici za veći uspeh ili ka severu ili ka jugu. Kalemegdanski plato je kopneni pramac šumadije, magično zariven u vodeno telo savsko-dunavskog utočja i evropsko-balkanskog raskršća. Kalemegdan je turski Fićir-Bair, Breg za razmišljanje! O čemu? O neizdržljivoj lepoti ukrštaja mitskog kopna i mitske vode, vekovne strasti i čežnje? Breg za razmišljanje o prolaznosti svega? O neopisivim izazovima severa ka jugu ili juga ka severu? Koji osvajač je mogao tu trajno da opstane? Nijedan! A kakve li se misli tu roje u mudroj i ratničkoj glavi despota Stefana Lazarevića, kakve u glavi Janoša Hunjadija ili Nikole Doksata de Moreza pred pogubljenje? Kakve u poslednjim danima Hadži-Mustafa paše pred osionim janičarima 1801, a kakve u glavi Karađorđevoj kad oslobađa Beograd 1807, ili mudroga Dositeja sa praga pašinog konaka? Jedva možemo i da zamislimo šta je sve prolazilo kroz glavu poslednjeg paše beogradskog Ali Riza-paše u času kada on, gorka osmeha, u ime svoga diplomatski poraženog sultana Abdul Aziza, u pokleklom stavu, uz zvuke truba i doboša 6. aprila1867. na Kalemegdanu konačno i zauvek predaje one drevne, despotske ključeve Beogmdske tvrđave diplomatski mudrom knjazu Mihailu Obrenoviću, koga Evropa podržavaše!

Mnogočim Beograd beše i ostade rečit beleg ali i nemi svedok poraženih, kao i onih koji su kroz vratnice pobede sinuli, došli i nestali tragom i netragom vodenih sutona nad savskim ušćem u široko telo evropskog Dunava.

Monografija "Beograd raskršće vekova i puteva" sadrži ogroman broj fotografija u boji snimljenih sa zemlje i iz vazduha. Istaknuti fotograf Branislav Strugar, nosilac zvanja Majstora fotografije FSJ i nosilac zvanja Istaknutog umetnika fotografije ULUPUDS-a, snimio je specijalno za potrebe ove monografije ne samo poznate turističke motive Beograda nego raznovrsne segmente gradskog ambijenta,

Pažljivo napravljen izbor od 233 fotografije predstavlja izvanrednu vizuelnu bazu za širenje kulture drevnog i modernog grada kakav je Beograd. Autorski pristup otkriva nove mogućnosti fokusiranja kako poznatih turističkih motiva tako i sasvim atipičnih urbanih celina u kontekstu umetničke fotografije. Raznovrsnost i kompleksnost odabranih vizuelnih motiva na fotografijama Branislava Strugara pruža uzbudljivu i do sada nepoznatu sliku Beograda.

Prof. dr Milanka Todić

Mirko Magarašević, poznati beogradski književnik i lekar, na koncizan ali akribičan, zanimljiv i lep način pominje sve značajnije dogadaje i ličnosti iz složene i konfliktne političke, privredne i kulturne istorije Beograda. Reč je o sažetom, ali sadržajno bogatom predstavljanju najpoznatijih ambijentalno-istorijskih celina Beograda.

Magaraševićev tekst je pisan znalački, objektivno, veoma lepim stilom, ali i sa ljubavlju prema rodnom gradu. On prvenstveno ima karakter turističke monografije, ali nije namenjen samo turistima već zbog svog kvaliteta i informativnosti može korisno da posluži i mladim i starijim Beograđanima kao i onima koji to nisu.

Tekst knjige je u odličnoj komunikaciji sa fotografijama, koje su posebno snimljene za tu svrhu. Ukratko, reč je o uspešnom spoju Informativnog i umetničkog doživljaja Beograda.

Prof. dr Sreten Vujović


SADRŽAJ

GEOGRAFSKl POLOŽAJ, 8
ARHEOLOGIJA I ISTORIJA, 10
Sloveno-vizantijski Beograd, 14
Srpski Beograd, 15
Beograd pod Turcima, 18
Beograd u tursko-austrijskom nadmetanu, 19
Janičari i Beograd, 21
Oslobađanje Beograda, 22
Beograd od 1830. do 1903., 24
Beograd novog doba (1903-1941), 28
Okupacija Beograda (1941-1944), 29
Kratak pogled na posleratni period, 31

URBANE VIZIJE, 38
Kalemegdan i Beogradska tvrđava, 40
Od Ulice kneza Mihaila do Terazija, 51
Trg Republike sa okolinom, 61
Između Makedonske i Takovske, 68
Skadarlija, 71
Botanička bašta "Jevremovac", 74
Zona Varoš-kapije, 76
Na Zelenom vencu i Savskoj padini, 82
Dvorski prostor, 87
Od Trga Nikole Pašića do Ruzveltove, 88
Od "Londona" do Nemanjihe, 94
Između Terazija i Trga Slavija, 98
Trg SLavija sa okolinom, 104
Svetosavski plato na Vračaru, 110
Dvorovi na Dedinju, 112
Topčider,114
Ada Ciganlija, 116

ZEMUN, 122
Istorija, 122
Kulturno-istorijski spomenici, 124


Knjiga je dostupna na sledećim jezicima: srpski, engleski, španski, nemački, italijanski, francuski, ruski