Опис
Knjiga iz pera poznatog književnog istoričara nadovezuje se na njegova dva uspešna dela
Slike iz kulturne istorije ruske religioznosti (2015) i Slike iz kulturne istorije američke
religioznosti (2010). U svojim književno-istorijskim lutanjima, Martin Putna prolazi preko
široke teritorije nekadašnje Austrougarske monarhije, od Češke, Moravske i Šlezije, preko
teritorije Austrije i Ugarske, sve do Transilvanije, Hrvatske, Dalmacije, Galicije, Bukovine i
Bosne. Njegova knjiga je galerija slika i zemalja, religijskih struja i idejnih koncepata, autora
i dela čiji je cilj novo objašnjenje i osmišljavanje Srednje Evrope, tog „duhovnog prostora
promenljivih granica“. Uprkos toj „prividno bezgraničnoj mnogobrojnosti i šarolikosti“, na
tom prostoru pronalazi jasne crte zajedničke duhovne istorije. Njen početak podudara se sa
početkom vladavine Habzburga nad srednjoevropskim prostorom, i njihovom težnjom da ga
odbrane od turske, i naposletku od protestantske opasnosti. Po mišljenju Martina Putne,
stvarna Srednja Evropa nije stvorena u vreme baroka kad je vlast vršila pritisak na religijsko
jedinstvo, kao i u otporu prema njoj, već u „umerenom austrijskom prosvetiteljstvu“ koje
„religijsku toleranciju ne smatra za prinudnu slabost, već za uzvišenu hrišćansku vrlinu“ i
trudi se da postepenim promenama odgovori na potrebe vremena. „Austrijska civilizacijska
misija“ je sporo, bojažljivo, ali pritom sistematično, prenošenje procesa modernizacije sa
Zapada na Istok. Upravo u tome autor vidi srž onoga o čemu se u duhovnoj istoriji Srednje
Evrope radilo i radi.